جمکران (روستا)

جَمْکَران در گذشته روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان قم بود. امروزه با توجه به توسعۀ شهر قم، جمکران بخشی از شهر محسوب می‌شود. شهرت جمکران به دلیل وجود مسجد جمکران در آن است.

پیرامون واژه

در فارسی پهلوی "کران" به معنای کنار، پایان و ساحل دریا آمده است. "جم" نیز به جمشید شاهنشاه اسطوره‌ای ایران اشاره دارد. بر این اساس می‌توان جمکران را به معنای انتهای سرزمین جمشید در نظر گرفت.

تاریخچه

جمکران قدمت بسیاری دارد و برخی از مکان‌های تاریخی جمکران که اکنون باقی مانده‌اند عبارتند از: کوه و قلعه غز قال سی(غز قلعه سی)، قلعه گبری جمکران (قلعه گلی) و تپه‌های باستانی قل درویش.

به علت همین اهمیت، نام جمکران در کتاب‌ تاریخ‌ قم‌(قرن‌ چهارم‌) بارها تکرار شده‌ است‌. به‌ گفته حسن بن محمد قمی جمکران‌ اولین‌ روستای قم‌ بوده‌ است‌ که‌ جم‌ آن‌ را بنا کرد. او همچنین‌ انتساب‌ بنای جمکران‌ را به‌ سلیمان بن‌ داوود(ع) خلاف‌ واقعیت‌ ندانسته‌ و ساخت‌ محله‌ها و بناها و آتشکده‌هایی در این‌ روستا را به‌ شخصی به‌ نام‌ جلین‌ پسر ماکین‌ نسبت‌ داده‌ است‌.

اما درباره تاریخ جمکران آنچه به طور قطع می‌توان گفت آن است که با توجه به شواهد و وجود مکان‌های تاریخی در اطراف و داخل جمکران، تاریخ این مکان به سال‌های قبل از ظهور اسلام برمی‌گردد.

اولین مسجدی که در منطقه قم در قرن اول هجری ساخته شد، در منطقه جمکران و به دست خطاب بن اسدی بوده است.

همچنین خاندان اشعریون که بیشتر از صحابه امام علی(ع) بودند، در زمان هجرت به ایران در منطقه جمکران قم ساکن شدند.

در متون‌ عصر قاجار به‌ مزارع‌ و محصولات‌ کشاورزی جمکران‌ اشاره‌ شده‌ است‌.

جمعیت

این روستا براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران در سال ۱۳۸۵ش، ۸۳۶۸ نفر (۱۷۴۷خانوار) جمعیت داشته است.

پانویس

منابع